Thủ tướng nhiệm kỳ thứ hai (2012–2014) Abe Shinzō

Ngày 26 tháng 12 năm 2012, Abe được bầu làm thủ tướng bởi Quốc hội, với 328 phiếu thuận trong số 480 thành viên của Hạ viện. Ông và nội các thứ hai của mình, được ông gọi là "nội các giải quyết khủng hoảng", tuyên thệ vào cùng ngày.[39][40] Chính phủ mới bao gồm nhiều thành viên tên tuổi của LDP như là nguyên Thủ tướng Asō Tarō làm Phó Thủ tướng và Bộ trưởng Tài chính, Suga Yoshihide làm Chánh Văn phòng Nội cácAmari Akira làm Bộ trưởng Kinh tế.[39] Sau chiến thắng của mình, Abe nói, "Với sức mạnh của toàn bộ nội các của tôi, tôi sẽ tiến hành chính sách tiền tệ mạnh dạn, chính sách tài chính mềm dẻo, và một chiến lược phát triển khuyến khích đầu tư tư nhân, và với ba cột trụ chính sách này, đạt được thành quả".[41]

Thủ tướng Abe Shinzo phát biểu tại CSIS ở Washington D.C. vào tháng 2 năm 2013

Tháng 2 năm 2013, Abe có một bài phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tếWashington, D.C., trong đó ông giải thích mục tiêu kinh tế và ngoại giao của mình, và rằng ông lên làm thủ tướng để ngăn không cho Nhật Bản trở thành một "nước hạng hai", tuyên bố rằng "Nhật Bản đã trở lại".[42]

Chính sách kinh tế (Abenomics)

Nội các thứ hai của Abe tái thiết Hội đồng Chính sách Kinh tế và Tài khóa (CEFP) từng đóng vai trò cốt yếu trong việc hình thành chính sách kinh tế của thời Koizumi, nhưng bị bãi bỏ bởi chính quyền DPJ 2009–12.[43]

Trong bài phát biểu chính sách tháng 1 năm 2013, Abe tuyên bố với Quốc hội rằng phục hồi kinh tế và thoát khỏi giảm phát là "vấn đề lớn và cấp bách nhất" mà Nhật Bản đối mặ.[44] Chiến lượng kinh tế của ông, thường được gọi là Abenomics, gồm "ba mũi tên" chính (lấy cảm hứng từ một giai thoại Nhật Bản). Mũi tên thứ nhất là mở rộng tiền tệ với mục tiêu là lạm phát đạt mức 2%, thứ hai là chính sách tài khóa mềm dẻo đóng vai trò là kích thích kinh tế ngắn hạn để đạt được thặng dư ngân sách, và thứ ba là chiến lược phát triển tập trung vào cải tổ cơ cấu và đầu tư khu vực tư để phát triển dài hạn.[42]

"Mũi tên thứ nhất": Chính sách tiền tệ

Kuroda Haruhiko, người được Abe bổ nhiệm làm Thống đốc Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) mùa xuân năm 2013, đã thực hiện chính sách tiền tệ "mũi tên thứ nhất"

Tại buổi họp đầu tiên của CEFP ngày 9 tháng 1 năm 2013, Abe tuyên bố rằng Ngân hàng Nhật Bản nên theo đuổi một chính sách nới lỏng tiền tệ nhằm đạt mục tiêu lạm phát ở mức 2 phần trăm. Abe tạo áp lực lên thống đốc của ngân hàng, Shirakawa Masaaki, nhằm đồng ý với kế hoạch này. Shirakawa, người vốn do dự trong việc đặt mục tiêu cụ thể, từ chức trước khi kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 2 cùng năm.[39][45] Abe sau đó bổ nhiệm Kuroda Haruhiko làm thống đốc, người từng ủng hộ đặt mục tiêu lạm phát, và thúc đẩy chính sách nới lỏng tiền tệ của chính phủ.[46]

Tháng 4 năm 2013, sau cuộc họp của hội đồng chính sách của ngân hàng, Kuroda thông báo một chương trình sâu rộng nhằm gấp đôi nguồn cung tiền tệ và đạt mục tiêu lạm phát trong "thời gian sớm nhất có thể".[47] Trong sáu tháng kể từ Abe lên nắm quyền lần hai, đồng yên giảm từ 77 yên một đô la xuống còn 101,8 yên, và chỉ số Nikkei 225 tăng 70 phần trăm.[48]

Tháng 10 năm 2014, Kuroda thông báo BOJ sẽ thúc đẩy chương trình nới lỏng và việc mua tài sản, được hội đồng thông qua với năm phiếu thuận và bốn phiếu chống. Đây được coi là phản ứng trước chỉ số kinh tế đáng thất vọng sau khi Abe tăng thuế tiêu dùng lên 8 phần trăm, lạm phát đã giảm xuống 1 phần trăm từ mức đỉnh 1,5 phần trăm vào tháng 4.[49][50]

"Mũi tên thứ hai": Chính sách tài khóa

Bộ trưởng Tài chính Asō Tarō, người cũng giữ chức Phó Thủ tướng, vào tháng 4 năm 2017

Ngân sách đầu tiên của Nội các Abe có một gói kích thích trị giá 10,3 nghìn tỷ yên, bao gồm chi tiêu công, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và khuyến khích đầu tư, hướng tới tăng trưởng ở mức 2 phần trăm.[51] Ngân sách cũng tăng chi tiêu quốc phòng và nhân công, trong khi giảm viện trợ nước ngoài.[52]

Mùa thu năm 2013, Abe quyết định thực hiện bước đầu tiên trong việc tăng thuế tiêu dùng, từ 5 phần trăm lên 8 phần trăm vào tháng 4 năm 2014 (bước thứ hai dự kiến tăng lên 10 phần trăm vào tháng 10 năm 2015). Dự luật được thông qua dưới thời chính phủ DPJ trước đó, nhưng quyết định cuối cùng nằm ở Thủ tướng. Abe và Bộ trưởng Tài chính Asō Tarō giải thích rằng việc tăng thuế là để cung cấp cơ sở "bền vững" cho chi tiêu xã hội và tránh phải dự vào trái phiếu chính phủ để kích thích kinh tế trong tương lai. Tuy việc này dự kiến sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế sau khi có hiệu lực, Abe cũng thông báo một gói kích thích 5 nghìn tỷ yên nhằm giảm thiểu tác động của nó.[53] Sau khi thuế tăng vào tháng 4, kinh tế Nhật Bản rơi vào suy thoái trong quý hai và ba của năm 2014, khiến Abe hoãn việc tăng thuế lần hai đến tháng 4 năm 2017 và kêu gọi một cuộc bầu cử nhanh.[54] Để đối phó với suy thoái, Aso thông báo chính phủ sẽ kiến nghị Quốc hội thông qua một gói kích thích thêm trị giá 2–3 nghìn tỷ yên.[55]

"Mũi tên thứ ba": Chiến lược phát triển và cải tổ cơ cấu

Ngày 15 tháng 3 năm 2013, Abe thông báo Nhật Bản đang tiến hành đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, được coi là biện pháp để chính phủ thực hiện những cải cách để tự do hóa một số khu vực của nền kinh tế Nhật Bản, đặc biệt là nông nghiệp, và bị chỉ trích bởi những nhà vận động hành lang nông nghiệp và một số thành viên của LDP.[56][57] Nhà kinh tế học Tatsuhiko Yoshizaki miêu tả TPP có tiềm năng trở thành "trục chính của chiến lược hồi phục kinh tế của Abe" bằng cách khiến Nhật Bản cạnh tranh hơn qua tự do thương mại.[58] Tháng 2 năm 2015, chính phủ Abe đạt thỏa thuận nhằm giới hạn quyền lực của JA-Zenchu trong việc giám sát và kiểm tra các hợp tác xã nông nghiệp của Nhật, nhằm hỗ trợ đàm phán TPP, đồng thời cải thiện tính cạnh tranh của ngành nông nghiệp Nhật Bản và giảm bớt ảnh hưởng của vận động nông nghiệp.[59]

Abe tiết lộ những biện pháp liên quan đến "mũi tên thứ ba" vào tháng 6 năm 2013, bao gồm kế hoạch thành lập các đặc khu kinh tế và cho phép buôn bán thuốc trên mạng, nhưng không có những biện pháp đáng kể nào vê thị trường lao động hay cải cách doang nghiệp.[60] Những biện pháp này không được đánh giá tích cực như hai mũi tên đầu của Abe, với thị trường chứng khoán giảm nhẹ và những người phản đối cho rằng chúng thiếu chi tiết cụ thể; tờ The Economist đánh giá thông báo của ông Abe là một "phát bắn nhầm".[61] Tuy nhiên, các nhà phân tích chỉ ra Abe đang đợi sau cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng 7 để tiết lộ thêm chi tiết, nhằm tránh những phản ứng tiêu cực của người bỏ phiếu trước việc cải cách.[62] Tại cuộc họp thường niên của Diễn đàn Kinh tế Thế giớiDavos, Thụy Sĩ năm 2014, Abe khẳng định ông sẵn sàng trở thành "mũi khoan" phá vỡ tảng đá của lợi ích cá nhân và "quan liêu" nhằm đạt được việc cải tổ cơ cấu kinh tế. Ông trích dẫn những cải cách trong nông nghiệp, năng lượng, và y tế làm minh chứng, đồng thời cam kết thúc đẩy TPP, một thỏa thuận thương mại EU–Nhật Bản, và cải cách thuế và quản trị doanh nghiệp.[63]

Tháng 6 năm 2014, Abe thông báo một loạt các cải cách cơ cấu mà tờ The Economist miêu tả giống như "một bó 1.000 hơn là một mũi tên" và nhận xét tích cực hơn thông báo năm 2013. Những biện pháp bao gồm cải tổ quản trị doanh nghiệp, nới lỏng quy định thuê nhân công ngoại quốc trong đặc khu kinh tế, tự do hóa ngành y tế và biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp địa phương và nước ngoài.[64] Kế hoạch cũng bao gồm việc giảm thuế doanh nghiệp xuống dưới 30 phần trăm, mở rộng dịch vụ chăm sóc trẻ em nhằm khuyến khích phụ nữ tham gia làm việc, và nới lỏng quy định về làm thêm giờ.[65] Tháng 12 năm 2015, chính phủ thông báo thuế doanh nghiệp sẽ giảm xuống 29,97 phần trăm trong năm 2016, sớm hơn một năm so với kế hoạch, và dự định sẽ tiếp tục giảm còn 29,74 phần trăm.[66]

Akira Amari, người giữ chức Bộ trưởng Kinh tế dưới thời Abe từ 2012 đến 2016, giám sát chiến lược phát triển "mũi tên thứ ba" và đàm phán Hiệp định TPP

Tháng 9 năm 2013, Abe kêu gọi một "xã hội mà tất cả phụ nữ có thể tỏa sáng", đặt mục tiêu 30 phần trăm các vị trí lãnh đạo sẽ được nắm bởi phụ nữ trong năm 2020. Abe đề cập các ý tưởng "womenomics" của Kathy Matsui rằng gia tăng sự tham gia của phụ nữ trong lực lượng lao động, vốn tương đối thấp ở Nhật, nhất là ở các vị trí lãnh đạo, có thể cải thiện GDP và tỉ lệ sinh của Nhật. Nội các Abe đã thông báo các biện pháp mở rộng chăm sóc trẻ em và dự luật yêu cầu các tổ chức công khai dữ liệu về số lượng và chức vụ của phụ nữ.[67][68][69]

Tháng 11 năm 2013, nội các Abe thông qua dự luật nhằm tự do hóa nền điện lực Nhật Bản bằng việc dỡ bỏ kiểm soát giá thành, chia tách những công ty độc quyền, tách biệt việc phát và truyền điện bằng việc thành lập công ty lưới điện quốc gia. Bước đi này một phần là phản hồi trước thảm họa Fukushima năm 2011, và dự luật được hầu hết Quốc hội tán thành.[70] Đến tháng 3 năm 2015, hơn 500 công ty đã đăng ký với Bộ Kinh tế để tham gia thị trường bán lẻ điện, dự kiến đến 2016 sẽ tự do hóa hoàn toàn ngành điện lực, đến năm 2017 là ngành dầu khí.[71] Abe cũng nói ông ủng hộ việc tái xây dựng lò phản ứng điện hạt nhân của Nhật sau thảm họa Fukushima, mặc dù hầu hết quyền hạn tái thiết nhà máy điện hạt nhân nằm ở chính quyền địa phương.[72]

Tháng 7 năm 2015, Quỹ Tiền tệ Thế giới báo cáo rằng trong khi việc cải tổ cơ cấu đã cải thiện viễn cảnh kinh tế "một cách khiêm tốn", "cần có những cải tổ cơ cấu sâu rộng để tăng tốc độ tăng trưởng" và giảm phụ thuộc vào việc giảm giá trị đồng yên.[73]

Bầu cử Thượng viện 2013

Khi Abe tái nhậm chức, mặc dù cả DPJ và LDP đều không kiểm soát Tham Nghị viện (thượng viện của Quốc hội Nhật Bản) kể từ cuộc bầu cử năm 2007, phe đối lập DPJ là đảng chiếm số ghế lớn nhất. Đảng cầm quyền chiếm hai phần ba số ghế trong hạ viện, đủ để hủy bỏ sự phủ quyết của thượng viện, nhưng cần một khoảng thời gian là 90 ngày. Tình trạng này, còn được gọi là "Quốc hội xoắn", đã dẫn đến bế tắc chính trị và sự thay đổi Thủ tướng liên tục kể từ năm 2007.[74] Chiến dịch của ông Abe trong cuộc bầu cử năm 2013 tập trung vào việc phục hồi kinh tế, kêu gọi người dân cho ông quyền lực vững vàng trong cả hai viện để theo đuổi cải cách, và dùng giọng điệu ôn hòa hơn trong những vấn đề quốc phòng và hiến pháp.[75][76]

Sau cuộc bầu cử thượng viện tháng 7 năm 2013, LDP chiếm nhiều ghế nhất, 115 ghế (tăng 31), và Komeito giữ 20 ghế (tăng 1), khiến Abe kiểm soát cả hai viện của Quốc hội, nhưng không đủ hai phần ba Thượng viện cần để chỉnh sửa hiến pháp.[77] Do không có cuộc bầu cử nào khác cho đến năm 2016, đây được coi là "ba năm vàng" cho Abe với sự ổn định của Quốc hội, giúp ông có cơ hội thi hành các chính sách của mình.[78]

Chính sách đối nội

Nhiệm kỳ thủ tướng thứ hai chứng kiến những cố gắng của Abe nhằm giảm bớt sự tàn bạo của tội ác chiến tranh của Nhật trong sách giáo khoa nước này, một trong những vấn đề khiến ông từ chức lần đầu tiên.[79] Năm 2013, Abe ủng hộ việc thành lập chương trình Dự án Đại học Toàn cầu. Đây là một chương trình mười năm nhằm tăng số lượng sinh viên quốc tế trong các trường đại học Nhật Bản cũng như thuê thêm giảng viên nước ngoài. Đồng thời cũng có nguồn tài trợ một số trường đại học để thành lập chương trình giảng dạy hoàn toàn bằng tiếng Anh.[80][81]

Năm 2014, Abe cấp hàng triệu đô la cho ngân sách hỗ trợ các chương trình giúp người độc thân ở Nhật tìm bạn đời của mình. Những chương trình với tên gọi "Chương trình hỗ trợ hôn nhân" được khởi xướng với hy vọng tăng tỷ lệ sinh của Nhật Bản, vốn rất thấp và đang giảm dần.[82]

Chính sách đối ngoại

Thủ tướng Abe Shinzō với Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama tại Tokyo vào tháng 4 năm 2014

Ngay sau khi nhậm chức, Thủ tướng Abe đã khẳng định về một "sự chuyển mình mạnh mẽ" trong chính sách đối ngoại và hứa theo đuổi chính sách ngoại giao với toàn cầu, thay vì giới hạn tầm nhìn ở khu vực hoặc song phương, dựa trên "các giá trị cơ bản của tự do, dân chủ, nhân quyền, và pháp quyền".[44] Việc ông chọn Fumio Kishida làm Bộ trưởng Ngoại giao được coi là dấu hiệu cho thấy ông sẽ theo đuổi đường lối ôn hòa hơn so với lập trường cứng rắn của mình trong cuộc tổng tuyển cử trước đó.[43]

Vài tuần sau khi nắm quyền, nội các Abe đối mặt với khủng hoảng con tin In Amenas năm 2013 khiến 10 công dân Nhật Bản bị giết. Abe lên án vụ giết người là "hoàn toàn không thể tha thứ" và xác nhận đã hợp tác cùng với Vương quốc Anh.[83] Abe tin rằng vụ việc cho thấy sự cần thiết của việc thành lập một Hội đồng An ninh Quốc gia Nhật Bản (xem ở dưới), và triệu tập một ủy ban xem xét việc thành lập tổ chức này sau cuộc khủng hoảng.[39]

Khác với nhiều Thủ tướng Nhật khác, Abe rất tích cực trong lĩnh vực ngoại giao, ghé thăm tổng cộng 49 quốc gia từ tháng 12 năm 2012 đến tháng 9 năm 2014, một con số được coi là "chưa từng có tiền lệ" (để so sánh, hai người tiền nhiệm của Abe là Kan NaotoNoda Yoshihiko đến thăm tổng cộng 18 quốc gia từ tháng 6 năm 2010 đến tháng 12 năm 2012).[84] Đây được coi là để bù lại cho quan hệ xấu với Trung Quốc và Hàn Quốc bằng cách gia tăng ảnh hưởng của Nhật trên trường quốc tế và cải thiện quan hệ song phương với những nước khác trong khu vực. Các nước Đông Nam Á, Úc, và Ấn Độ là những điểm đến thường xuyên và quan trọng cho Abe, người thăm toàn bộ 10 nước ASEAN chỉ trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ. Các chuyến thăm ngoại giao cũng giúp quảng bá Nhật Bản trở thành một cộng đồng kinh doanh quốc tế và mở cửa cho những đầu tư thương mại, năng lượng, và quốc phòng.[85][86]

Tháng 9 năm 2013, Abe giúp Tokyo trúng thầu Thế vận hội Mùa hè 2020, phát biểu bằng tiếng Anh tại phiên họp IOC ở Buenos Aires, trong đó ông ca ngợi vai trò của thể thao tại Nhật và trấn an ủy ban rằng bất kỳ sự cố nào liên quan đến nhà máy điện Fukushima đều đã được kiểm soát.[87][88] Sau khi trúng thầu, Abe hy vọng sự kiện là biểu tượng cho kế hoạch tái thiết nền kinh tế của ông, nói rằng "Tôi muốn biến Thế vận hội thành ngòi nổ thổi bay đi 15 năm giảm phát và đình trệ kinh tế".[89]

Chính sách đối ngoại của Abe không còn tập trung vào quan hệ song phương với ba cường quốc là Hoa Kỳ, Trung Quốc, và Hàn Quốc, mà chuyển sang tăng cường hiện diện quốc tế của Nhật qua việc liên kết với NATO, EU, và các tổ chức khác ngoài khu vực châu Á–Thái Bình Dương.[90][91] Năm 2014, Abe và Thủ tướng Anh David Cameron nhất trí thành lập một "khuôn khổ 2 + 2" tham vấn thường niên giữa bộ quốc phòng và ngoại giao của hai nước, với Abe kêu gọi tăng cường hợp tác trong các vấn đề "từ hòa bình hàng hải đến an ninh của bầu trời, không gian và không gian mạng". Một thỏa thuận tương tự cũng đã được thành lập với Pháp trước đó.[90][92]

Abe ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế Nhật–Úc với Chính phủ Abbott năm 2014 và phát biểu trước Nghị viện Úc vào tháng 7.[93] Trong thông báo thỏa thuận, ông gửi lời chia buồn với những người Úc phải trải qua những mất mát và đu thương trong Thế chiến thứ hai – đặc biệt nói về chiến dịch Đường mòn Kokodacuộc hành quân chết chóc Sandakan.[94] Ông cũng là Thủ tướng Nhật đầu tiên phát biểu trước Nghị viện Úc.[95]

Abe và Tổng tống Argentina, Mauricio Macri, tại Buenos Aires ngày 21 tháng 11 năm 2016

Tháng 1 năm 2014, Abe trở thành lãnh đạo Nhật Bản đầu tiên tham dự cuộc diễu hành Ngày Cộng hòa ở Delhi, Ấn Độ trong một chuyến viếng thăm kéo dài ba ngày. Ông và Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh đồng ý tăng cường hợp tác kinh tế, quốc phòng, an ninh và ký kết các hiệp định thương mại, năng lượng, du lịch và viễn thông.[96] Sau khi Narendra Modi trở thành Thủ tướng Ấn Độ tháng 5 năm 2014, ông thực hiện chuyến thăm ngoại giao đầu tiên đến Nhật Bản mùa thu năm đó, nơi ông và Abe thảo luận về hiệp định hợp tác hạt nhân, nguyên tố đất hiếm và diễn tập trên biển.[97][98]

Quan hệ giữa Nhật và hai nước láng giềng, Trung Quốc và Hàn Quốc, vẫn không cải thiện sau khi Abe nhậm chức. Mặc dù ông khẳng định "cửa luôn mở ở bên tôi", không cuộc họp song phương nào giữa Abe và nguyên thủ Trung Quốc diễn ra trong vòng 23 tháng đầu của nhiệm kỳ của ông.[11][12] Ông Abe cũng không tổ chức bất kỳ cuộc gặp mặt nào với Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye trong nhiệm kỳ thứ hai này.[99] Cả hai nước chỉ trích việc Abe thăm Đền Yasukuni tháng 12 năm 2013, với Bộ trưởng Ngoại giao của Trung Quốc mô tả hành động đưa Nhật vào một chiều hướng "hết sức nguy hiểm".[100] Đồng thời, Trung Quốc cũng chỉ trích chính sách cải cách quốc phòng của Abe, cảnh báo rằng Nhật không nên từ bỏ chủ nghĩa hòa bình sau chiến tranh.[101] Bài phát biểu của Abe trước WEF năm 2014 được coi là phê phán chính sách ngoại giao và quốc phòng của Trung Quốc, khi ông nói "thành quả phát triển ở châu Á không được lãng phí cho việc mở rộng quân sự", mặc dù không nói đích danh quốc gia nào.[102][103]

Tháng 11 năm 2014, Abe gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc họp APEC ở Bắc Kinh lần đầu tiên kể từ khi cả hai nhậm chức. Sau đó, ông Abe nói với phóng viên rằng trong cuộc họp, ông đã đề xuất thiết lập một đường dây nóng giữa Tokyo và Bắc Kinh nhằm giải quyết các xung đột hàng hải, và "bước đầu tiên" để cải thiện quan hệ đã được tiến hành.[12][104]

Chính sách quốc phòng và an ninh

Abe đã nỗ lực tập trung chính sách an ninh trong văn phòng Thủ tướng bằng việc thành lập Hội đồng An ninh Quốc gia Nhật Bản để hoạch địch chính sách tốt hơn, và đề ra Chiến lược An ninh Quốc gia đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản.[105] Dựa trên cơ quan Mỹ cùng tên, dự luật thành lập NSC được thông qua tháng 11 năm 2013 và bắt đầu hoạt động vào tháng sau, khi Abe chọn Yachi Shotaro làm Cố vấn An ninh Quốc gia đầu tiên của Nhật Bản.[106]

Tháng 12 năm 2013, Abe thông báo một kế hoạch năm năm nhằm củng cố quân đội. Ông miêu tả nó là "chủ nghĩa hòa bình chủ động", với mục đích biến Nhật trở thành một nước "bình thường", có khả năng bảo vệ chính mình. Đây được coi là phản ứng trước việc gia tăng hoạt động quân sự của Trung Quốc và ảnh hưởng giảm dần của Mỹ trong khu vực.[107]

Vào cùng tháng, Quốc hội thông qua Luật Bí mật Quốc gia, có hiệu lực từ tháng 12 năm 2014.[108] Đạo luật mở rộng phạm vi thông tin được chính phủ coi là bí mật quốc gia, đồng thời tăng mức phạt đối với quan chức và nhà báo để lộ thông tin tới 10 năm tù giam và 10 triệu yên tiền phạt. Đạo luật gây nên nhiều tranh cãi, với hàng ngàn người biểu tình phản đối ở Tokyo và mức độ ủng hộ nội các hạ xuống 50 phần trăm lần đầu tiên trong một số khảo sát.[109][110] Abe cho rằng đạo luật là cần thiết và chỉ áp dụng trong trường hợp an ninh quốc gia, ngoại giao, an toàn công cộng và chống khủng bố, nói rằng, "Nếu đạo luật ngăn không cho làm phim, hay làm suy yếu tự do báo chí, tôi sẽ từ chức".[111] Tuy nhiên sau này ông cũng thừa nhận rằng chính phủ đáng lẽ nên giải thích chi tiết dự luật cẩn thận hơn cho người dân.[112]

Tháng 7 năm 2014, nội các Abe quyết định diễn giải lại Hiến pháp Nhật Bản, cho quyền "Tự vệ tập thể". Điều này cho phép Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản hỗ trợ, và bảo vệ, một đồng minh bị tấn công, còn trong quá khứ lực lượng chỉ được phép bảo vệ chính Nhật Bản.[113] Quyết định được ủng hộ bởi Mỹ, vốn kêu gọi Nhật mở rộng phạm vi hoạt động dưới tư cách một đồng minh trong khu vực, dẫn đến sự điều chỉnh của hướng dẫn hợp tác Mỹ-Nhật năm 2015.[114][115] Đáp lại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói quyết định "gây quan ngại" về cam kết hòa bình của Nhật, khẳng định người dân Nhật không đồng tính với quyết định nêu trên.[116] Abe khẳng định Nhật Bản sẽ không dính vào những "cuộc chiến ngoại quốc" như là chiến tranh Vùng Vịnhchiến tranh Iraq, mà sẽ đạt lấy hòa bình bằng việc phòng ngừa.[117]

Cuộc cải tổ nội các năm 2014

Nội các thành lập ngày 26 tháng 12 năm 2012 là nội các tồn tại lâu dài và ổn định nhất trong lịch sử Nhật Bản thời hậu chiến, kéo dài 617 ngày mà không có sự thay đổi về nhân sự nào, cho đến khi Abe tiến hành cải tổ tháng 9 năm 2014, với mục đích đưa nhiều phụ nữ hơn vào các chức vụ.[118] Nội các sau cải tổ có 5 bộ trưởng nữ, bằng với kỷ lục mà nội các Koizumi thứ nhất thiết lập trước đó. Hầu hết các nhân vật chủ chốt, như Phó Thủ tướng Asō Tarō và Chánh văn phòng Nội các Suga Yoshihide, vẫn giữ nguyên chức vụ của mình, nhưng Abe đã đưa Bộ trưởng Tư pháp Tanigaki Sadakazu ra khỏi nội các để làm Tổng thư ký của LDP.[119] Tuy nhiên, vào ngày 20 tháng 10, hai trong số những phụ nữ được thăng chức trong cuộc cải tổ là Bộ trưởng Tư pháp Matsushima Midori và Bộ trưởng Thương mại Obuchi Yūko, đã bị buộc phải từ chức trong các vụ bê bối tài chính bầu cử riêng biệt.[120] Abe trả lời báo chí, "Với tư cách là thủ tướng, tôi chịu hoàn toàn trách nhiệm về việc đã bổ nhiệm họ, và tôi xin lỗi sâu sắc người dân Nhật Bản".[121]

Tổng tuyển cử 2014

Vào tháng 11 năm 2014, trong khi Abe đang tham dự cuộc họp diễn đàn APEC ở Trung Quốc và Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Úc, thì trên báo chí bắt đầu xuất hiện tin đồn rằng ông đang có kế hoạch kêu gọi một cuộc bầu cử nhanh trong trường hợp ông quyết định trì hoãn giai đoạn thứ hai của việc tăng thuế tiêu thụ.[122] Người ta suy đoán rằng Abe định làm điều này nhằm "tái thiết" Quốc hội sau khi nó trở nên bế tắc do ảnh hưởng của việc hai bộ trưởng từ chức vào tháng 10, hoặc vì tình hình chính trị sẽ kém thuận lợi hơn cho việc tái tranh cử năm 2015 và 2016.[123]

Vào ngày 17 tháng 11, số liệu GDP được công bố cho thấy Nhật Bản đã rơi vào suy thoái, khi hai quý tăng trưởng âm sau đợt tăng thuế tiêu dùng đầu tiên vào tháng 4.[124] Ngày 21 tháng 11, Abe tổ chức một cuộc họp báo và thông báo rằng ông sẽ trì hoãn việc tăng thuế tiêu thụ 18 tháng, từ tháng 10 năm 2015 sang tháng 4 năm 2017, và kêu gọi một cuộc tổng tuyển cử nhanh chóng vào ngày 14 tháng 12.[125] Abe mô tả cuộc bầu cử là "sự giải thể Abenomics" và hy vọng cử tri đưa ra nhận xét về các chính sách kinh tế của ông. Tỉ lệ ủng hộ Abe giảm nhẹ sau thông báo và ông tuyên bố rằng ông sẽ từ chức nếu liên minh của ông không giành được đa số, tuy nhiên các nhà phân tích cho rằng điều này rất khó xảy ra do tình trạng yếu kém của phe đối lập.[126][127]

Trong các cuộc bầu cử, LDP giành được 291 ghế, thua 3, nhưng Komeito giành được 4 để thắng 35. Do đó, liên minh cầm quyền duy trì đa số hai phần ba trong một Hạ viện Nhật Bản là 475.[128]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Abe Shinzō http://www.abc.net.au/news/2014-07-08/australia2c-... http://america.aljazeera.com/opinions/2014/10/modi... http://ajw.asahi.com/article/behind_news/politics/... http://www.dw.com/en/shinzo-abes-unprecedented-int... //www.euromoney.com/article/b12kjtx758g799/japan-s... http://lexicon.ft.com/Term?term=abenomics http://www.ft.com/cms/s/0/d6142984-194b-11e3-83b9-... http://www.ft.com/cms/s/2/ac713e7a-cbd1-11e4-beca-... http://www.globalpost.com/dispatch/news/regions/as... http://www.ibtimes.com/narendra-modi-shinzo-abe-se...